Ku bijyanye n'impamvu zatumye dinosauri zicika, biracyari kwigwa. Mu gihe kirekire, igitekerezo cyemewe cyane, n'irimbuka rya dinosauri mu myaka 6500 ishize ku kimenyetso kinini cy'ikimenyetso. Nk'uko ubushakashatsi bubigaragaza, hari asteroid ifite umurambararo wa kilometero 7-10 izagwa ku isi, bigatuma habaho guturika gukomeye, nko gutera umukungugu mwinshi mu kirere kugira ngo habeho inzu ya Zhetianbiri y'umucanga n'igihu, byatumye habaho ihagarikwa rya fotosinthesisi y'ibimera, bityo dinosauri ziracika. Inyigisho y'ingaruka za asteroidi yafashwe vuba cyane n'abahanga benshi. Mu 1991, muri Peninsula ya Yucatan muri Megizike habayeho kuvumbura igihe kirekire cy'ibirunga by'ingaruka za meteorite, iki ni ikindi kimenyetso cy'iyi ngingo. Muri iki gihe, iki gitekerezo gisa n'aho cyabaye umwanzuro.
Ariko hari n'abantu benshi bafite ingaruka nk'izi ku bintu bishidikanyaho, kuko ikigaragara ni uko: ibikeri, ingona n'ibindi byinshi bikunze kwibasirwa n'ubushyuhe bw'inyamaswa byarwanyije kandi bikarokoka Cretaceous. Iyi nyigisho ntishobora gusobanura impamvu dinosaur gusa zapfuye. Kugeza ubu, abahanga mu bya siyansi bagaragaje ko impamvu yo kurimbuka kwa dinosaure yabaye ibintu bitari munsi ya cumi na bibiri, ubutunzi bwinshi ku buryo butangaje kandi bushimishije, "nk'uko byavuzwe n'igongana rya meteorite," ariko ni kimwe muri byo. Uretse "igongana rya meteorite", irimbuka rya dinosaure ku ngingo nyamukuru hari ibi bikurikira: Ubwa mbere, imihindagurikire y'ikirere, nk'uko byavuzwe. Mu myaka miliyoni 6500 ishize, ikirere cy'Isi cyahindutse mu buryo butunguranye mu bushyuhe bwagabanutse, bigatuma ogisijeni igabanuka mu kirere ku buryo dinosaure zitashoboraga kubaho. Byanavuzwe ko dinosaure zifite amaraso akonje, ariko zidafite umusatsi cyangwa ingingo zishyushye kandi zidashobora kwihuza n'ubushyuhe bw'Isi bwagabanutse, zarakonjeshejwe kugeza zipfuye.
Icya kabiri, ubwoko bw’inyamaswa, nk’uko byavuzwe n’urugamba. Impera z’igihe cya dinosaur, zagaragaye bwa mbere mu nyamaswa nto, izi nyamaswa zishobora kurya amagi. Kubera uku kubura kw’inyamaswa nto, ziyongera cyane amaherezo zikarya amagi.
Icya gatatu, ni ukugenda kw'isi. Ubushakashatsi ku birebana n'ubutaka bwerekana ko kubaho kwa dinosaur mu gihe cy'Isi ari igice cy'isi gusa, ni ukuvuga "Pangea." Bitewe n'impinduka mu gice cy'isi, uyu mugabane wabaye mu gihe cya Jurassic cyo kugabana no kugenda kw'isi, bigatera ibidukikije n'imihindagurikire y'ikirere, bityo dinosaure zirashira.
Icya kane, impinduka mu miterere y’isi. Ibyerekeye ibinyabuzima bya none bigaragaza ko hari imbaraga zimwe na zimwe z’ibinyabuzima n’ingufu zifitanye isano n’urupfu. Birushaho kwiyumvamo imbaraga za rukuruzi z’ibinyabuzima, mu miterere ya rukuruzi y’Isi, bishobora gutuma habaho irimbuka. Bisa nkaho kurimbuka kwa dinosaure bishobora kuba bifitanye isano n’ihinduka mu miterere ya rukuruzi y’Isi. V. yavuze ko uburozi bwa angiosperm. Mu mpera z’igihe cya dinosaure, gymnosperm z’Isi zigenda zishira buhoro buhoro, zisimburwa n’umubare munini wa angiosperm, gymnosperm zirimo ibi bimera ntabwo biri mu ishusho y’ibiryo bidasanzwe bya dinosaure nini, kurya umubare munini wa angiosperm byatumye uburozi bwiyongera mu mubiri. Uburozi ni bwinshi cyane, amaherezo. Imvura ya aside esheshatu. Mu mpera z’igihe cya Cretaceous, hashobora kuba hari imvura ikomeye ya aside, ubutaka, harimo na strontium, dinosaure zishongeshejwe binyuze mu mazi n’ibiryo, mu buryo butaziguye cyangwa butaziguye, kurya strontium, uburozi bukabije cyangwa budakira, amatsinda ya nyuma y’abapfuye.
Impamvu zo kurimbuka kwa dinosaure zishingiye ku gitekerezo cy'uko izi zavuzwe haruguru ziruta izi. Ariko izi mitekerereze yavuzwe haruguru mu muryango w'abahanga ifite abayishyigikira benshi. Birumvikana ko buri kimwe muri ibyo byavuzwe haruguru, hari ahantu hatameze neza. Urugero, "imihindagurikire y'ikirere" ntisobanura neza impamvu z'imihindagurikire y'ikirere. Nyuma yo gusuzuma, zimwe muri dinosaure nto muri Coelurosauria, zifite inyamaswa ntoya kare, bityo "ubwoko bugorwa no kuvuga" ko hari icyuho. Mu bumenyi bw'isi bwa none, "inyigisho yo kuzenguruka ku mugabane" ubwayo iracyari igitekerezo. "Uburozi bwa angiosperms" na "imvura ya aside" ni kimwe n'ibura ry'ibimenyetso bihagije. Kubera iyo mpamvu, impamvu nyayo yo kurimbuka kwa dinosaure, ntabwo irakomeza kuyisesengura.
Kawah Dinosaur Urubuga rwemewe:www.kawahdinosaur.com